07-04-2014, 05:52 AM
Mitoz bölünme hem bir hücreli hem de çok hücreli canlılarda görülen bir bölünme şeklidir. Mitoz bölünme sonucunda ana hücre ile aynı kalıtım maddesine sahip iki yeni hücre oluşur. Oluşan yavru hücreler tıpatıp ana hücreye benzer.
Mitoz Bölünme Nedir?
Bütün canlılarda 2n kromozomlu vücut hücrelerinde görülen ve bir hücreden iki hücre oluşturan bölünme şekline mitoz bölünme denir.
Mitoz Bölünmenin Özellikleri
» Mitoz Bölünme bütün hücrelerde görülür. (Haploid ve diploid kromozomlu)
» Zigotun oluşumundan başlayarak yaşam boyu devam eder.
» Çekirdek ve sitoplazma bir kez bölünür.
» 2n kromozomlu bir hücreden 2n kromozomlu iki hücre oluşur.
» Bölünme sonucu oluşan iki hücre aynı kalıtsal bilgiye (DNA’ya) yani kromozom yapısına sahiptir ve birbirinin tıpa tıp aynısıdır.
» Bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez.
» Sinapsis, Tetrat oluşumu ve krossing-over görülmez.
» Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde büyümeyi, gelişmeyi, yıpranan dokuların onarılmasını ve ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını sağlar.
» Mitoz bölünme başlamadan önce hücre bölünmeye hazırlık dönemi (interfaz) geçirir.
» Çekirdek bölünmesi (karyokinez) ve sitoplazma bölünmesi (sitokinez) olarak iki aşamada gerçekleşir.
» Tür içinde çeşitlilik oluşturmadan (kalıtsal özellikleri değiştirmeden) türün devamını sağlar.
Mitoz Bölünmenin Evreleri
1.EVRE (Profaz) : Mitozun ilk evresidir. Bu evrede kromotin iplikler sarmal biçiminde kıvrılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomlara dönüşür. Her kromozom Kardeş kromatit denilen birbirinin aynı iki iplikçikten oluşur. Kromozomlardaki kromatitler, sentriollerinden iğ ipliklerine tutunur. Eşlenen sentrioller, birbirinde ayrılıp kutuplara çekilirken aralarında iğ iplikler oluşmaya başlar. Ayrıca bu evrede, çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
2.EVRE (Metafaz) : Eşlenmiş (2 kromatitli) kromozomlar, hücrenin merkezine doğru ilerler. Hücrenin orta düzleminde bir sıra halinde dizilir.
3.EVRE (Anafaz) : Ekvator düzlemine dizilen kromozomların kromatitleri birbirinden ayrılır. Her bir iğ ipliklerinin yardımıyla hücrenin bir kutbuna doğru çekilir. Sitoplazma bölünmeye başlar.
4.EVRE (Telofaz) : Kutuplara çekilmiş olan kromozomlar tekrar ipliksi bir yapıya dönüşerek uzar ve profaz safhasının başında olduğu gibi belirsizleşir. İğ iplikleri kaybolur. Çekirdekçik yeniden belirir ve çekirdek zarı oluşur.
SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ (SİTOKİNEZ)
Çekirdek bölünmesini sitoplazma bölünmesi izler.
Hayvan hücresinde sitoplazma, dıştan içe doğru boğumlanarak bölünür.
Bitki hücresinde; hücre çeperi olduğundan boğumlanma olmaz. Hücre ortasından başlayan kenarlara doğru uzayan ve orta lamel denilen zar sitoplazmayı ikiye böler. Aşağıdaki resimde inceleyiniz.
Mitoz bölünmenin sonunda eşlenen kromozomlar, oluşan iki hücreye eşit olarak paylaştırılır. Böylece oluşan iki hücre ana hücreyle aynı kromozom yapısına ve sayısına sahip olur.
Kromozomların şekli, büyüklüğü ve sayısı her canlı türü için sabittir. Kromozom sayısı canlının ilkel, gelişmiş, küçük veya büyük oluşuna bağlı değildir. Ayrıca farklı türlerde kromozom sayısı aynı sayıda olabilir. Örneğin insanda ve moli balığında 23 çift, güvercinde ve soğanda 8 çift, eğrelti otunda 510 çift kromozom vardır. Vücut hücrelerinde, bir takımı anadan, bir takımı babadan gelen iki takım kromozom bulunur. Kromozom takımlarının ikisini de taşıyan hücrelere diploit hücre denir ve 2n ile gösterilir. 2n kromozomun n tanesi anneden, n tanesi babadan gelir. Sinir, karaciğer, deri ve saç gibi tüm vücut hücreleri diploitdir. Eşey hücrelerinde (yumurta ve sperm) ise vücuttaki kromozom takımının yarısı bulunur. Böyle hücrelere haploit hücre denir ve n ile gösterilir.
Örneğin sizin vücut hücrenizdeki kromozom sayısı 2n = 46’dır. Bu durumda eşey hücrelerinizdeki kromozom sayısı n = 23’ dür. 46 kromozomunuzun n = 23’ü annenizden, n = 23’ü babanızdan eşey (üreme) hücreleri ile gelir. Annenin n kromozomlu yumurta hücresi ile babanın n kromozomlu sperm hücresi döllenme ile birleşip 2n kromozomlu zigotu; zigot da gelişim evrelerinden sonra sizi oluşturur. Böylelikle insana özgü kromozom sayısı sabit kalır.
Mitoz Bölünme Nedir?
Bütün canlılarda 2n kromozomlu vücut hücrelerinde görülen ve bir hücreden iki hücre oluşturan bölünme şekline mitoz bölünme denir.
Mitoz Bölünmenin Özellikleri
» Mitoz Bölünme bütün hücrelerde görülür. (Haploid ve diploid kromozomlu)
» Zigotun oluşumundan başlayarak yaşam boyu devam eder.
» Çekirdek ve sitoplazma bir kez bölünür.
» 2n kromozomlu bir hücreden 2n kromozomlu iki hücre oluşur.
» Bölünme sonucu oluşan iki hücre aynı kalıtsal bilgiye (DNA’ya) yani kromozom yapısına sahiptir ve birbirinin tıpa tıp aynısıdır.
» Bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez.
» Sinapsis, Tetrat oluşumu ve krossing-over görülmez.
» Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde büyümeyi, gelişmeyi, yıpranan dokuların onarılmasını ve ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını sağlar.
» Mitoz bölünme başlamadan önce hücre bölünmeye hazırlık dönemi (interfaz) geçirir.
» Çekirdek bölünmesi (karyokinez) ve sitoplazma bölünmesi (sitokinez) olarak iki aşamada gerçekleşir.
» Tür içinde çeşitlilik oluşturmadan (kalıtsal özellikleri değiştirmeden) türün devamını sağlar.
Mitoz Bölünmenin Evreleri
1.EVRE (Profaz) : Mitozun ilk evresidir. Bu evrede kromotin iplikler sarmal biçiminde kıvrılarak kısalıp kalınlaşır ve kromozomlara dönüşür. Her kromozom Kardeş kromatit denilen birbirinin aynı iki iplikçikten oluşur. Kromozomlardaki kromatitler, sentriollerinden iğ ipliklerine tutunur. Eşlenen sentrioller, birbirinde ayrılıp kutuplara çekilirken aralarında iğ iplikler oluşmaya başlar. Ayrıca bu evrede, çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
2.EVRE (Metafaz) : Eşlenmiş (2 kromatitli) kromozomlar, hücrenin merkezine doğru ilerler. Hücrenin orta düzleminde bir sıra halinde dizilir.
3.EVRE (Anafaz) : Ekvator düzlemine dizilen kromozomların kromatitleri birbirinden ayrılır. Her bir iğ ipliklerinin yardımıyla hücrenin bir kutbuna doğru çekilir. Sitoplazma bölünmeye başlar.
4.EVRE (Telofaz) : Kutuplara çekilmiş olan kromozomlar tekrar ipliksi bir yapıya dönüşerek uzar ve profaz safhasının başında olduğu gibi belirsizleşir. İğ iplikleri kaybolur. Çekirdekçik yeniden belirir ve çekirdek zarı oluşur.
SİTOPLAZMA BÖLÜNMESİ (SİTOKİNEZ)
Çekirdek bölünmesini sitoplazma bölünmesi izler.
Hayvan hücresinde sitoplazma, dıştan içe doğru boğumlanarak bölünür.
Bitki hücresinde; hücre çeperi olduğundan boğumlanma olmaz. Hücre ortasından başlayan kenarlara doğru uzayan ve orta lamel denilen zar sitoplazmayı ikiye böler. Aşağıdaki resimde inceleyiniz.
Mitoz bölünmenin sonunda eşlenen kromozomlar, oluşan iki hücreye eşit olarak paylaştırılır. Böylece oluşan iki hücre ana hücreyle aynı kromozom yapısına ve sayısına sahip olur.
Kromozomların şekli, büyüklüğü ve sayısı her canlı türü için sabittir. Kromozom sayısı canlının ilkel, gelişmiş, küçük veya büyük oluşuna bağlı değildir. Ayrıca farklı türlerde kromozom sayısı aynı sayıda olabilir. Örneğin insanda ve moli balığında 23 çift, güvercinde ve soğanda 8 çift, eğrelti otunda 510 çift kromozom vardır. Vücut hücrelerinde, bir takımı anadan, bir takımı babadan gelen iki takım kromozom bulunur. Kromozom takımlarının ikisini de taşıyan hücrelere diploit hücre denir ve 2n ile gösterilir. 2n kromozomun n tanesi anneden, n tanesi babadan gelir. Sinir, karaciğer, deri ve saç gibi tüm vücut hücreleri diploitdir. Eşey hücrelerinde (yumurta ve sperm) ise vücuttaki kromozom takımının yarısı bulunur. Böyle hücrelere haploit hücre denir ve n ile gösterilir.
Örneğin sizin vücut hücrenizdeki kromozom sayısı 2n = 46’dır. Bu durumda eşey hücrelerinizdeki kromozom sayısı n = 23’ dür. 46 kromozomunuzun n = 23’ü annenizden, n = 23’ü babanızdan eşey (üreme) hücreleri ile gelir. Annenin n kromozomlu yumurta hücresi ile babanın n kromozomlu sperm hücresi döllenme ile birleşip 2n kromozomlu zigotu; zigot da gelişim evrelerinden sonra sizi oluşturur. Böylelikle insana özgü kromozom sayısı sabit kalır.
